Inclusieve communicatie: iedereen vaart er wel bij

Wat stellen we vast?

• In steden als Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen wonen meer migranten dan mensen zonder migratieachtergrond.
• 2 op de 3 jongeren onder de 19 in Antwerpen heeft een migratieachtergrond.
• Er zijn steeds meer gemengde relaties: in grote steden gaat het om een kwart van de bewoners.
• Een Engelse socioloog voorspelt dat, tegen eind deze eeuw, kinderen uit gemengde relaties de meerderheid zullen vormen.

Bron: Onderzoek prof. M. Crul (Vrije Universiteit Amsterdam) en F. Lelie

Als doorgaans witte, hoogopgeleide (communicatie)professional is het misschien even schrikken van deze cijfers. We leven dan ook in een bubbel. Daardoor kan je een eenzijdig beeld hebben van diversiteit. Wist je dat in grote steden — waaronder Antwerpen — het kantelpunt al bereikt is? Mensen zónder migratieachtergrond zijn er de minderheid.

We zitten op dat kantelmoment dat meerderheden minderheden worden. Geen migratie­achtergrond? Dan ben je al bijna een uitzondering

Prof. M. Crul (VU Amsterdam)

Diversiteit is niet nieuw

Diversiteit is niet nieuw, maar een samenleving vernieuwt wel voortdurend. Dat is altijd zo geweest. Het gaat over migratiebewegingen, maar evengoed over genderkwesties, klimaatbewustzijn, artificiële intelligentie … Die zaken zijn een pak complexer dan vroeger en kunnen bedreigend overkomen. Ze vergen veel van ons brein. Teruggrijpen naar wat vertrouwd is en het nieuwe uitsluiten, zijn begrijpelijke reflexen. Maar voor een beleid op lange termijn komen we verder met voortschrijdend inzicht. Dat begint met de manier waarop we over inclusiviteit communiceren.

Een diverse samenleving wordt het nieuwe normaal. Wat betekent dit voor communicatie?

Bram Vandekerckhove, CEO Karakters

De kracht van woorden is sterk. Ze zeggen veel over hoe je denkt over mensen én ze hebben invloed op hoe mensen naar zichzelf kijken. Als je aandacht hebt voor inclusieve communicatie ga je elkaar — in alle diversiteit — beter begrijpen.

Waarom inclusief communiceren?

Voor Bram Vandekerckhove, CEO Karakters, is ideologie en ethiek de belangrijkste motivatie: "Voor Karakters is inclusiviteit deel van ons DNA. Daarnaast is het in onze  diverse samenleving ook gewoon slim om inclusief te communiceren. Wie maar een deel van de doelgroepen aanspreekt, mist een heleboel kansen en potentiële klanten."

Met inclusieve communicatie

• denk je vooruit
• communiceer je relevanter en effectiever
• anticipeer je op mogelijke crisissen
• bereik je nieuwe doelgroepen.

Wat is inclusieve communicatie?

Communicatie-expert Hanan Chaullouki definieert inclusieve communicatie als “een benadering tot communicatie die erop gericht is om zoveel mogelijk verschillende mensen te bereiken en betrekken, strevend naar toegankelijkheid, herkenning en begrip, met als resultaat positieve communicatie, vrij van stereotiepen”.

Dat is dus meer dan een laagje op je bestaande werk, of het tonen van een donkere huidskleur of rolstoel. We kijken vaak te simplistisch naar minderheden en moeten voorbij eventuele vooroordelen of aannames.

Superdiversiteit: diversiteit binnen diversiteit

Wil je inclusief communiceren? Begin dan met een andere mindset. Diversiteit draait om zoveel meer dan culturele achtergrond. Het gaat ook om leeftijd, gender, beperkingen, religie … Bovendien is er binnen diversiteit nog een enorme diversiteit. ‘De Turkse gemeenschap’, ‘de LGBTQIA+ kringen’ ... bestaan eigenlijk niet. Communities of minderheden zijn geen homogene groepen. Er zijn veel blinde vlekken door te weinig kennis. Hoeveel vrienden met een migratieachtergrond heb je zelf …?

Inclusieve communicatie is erop gericht om zoveel mogelijk verschillende mensen te bereiken en te betrekken. Op een positieve manier en zonder stereotiepen.

Eigen communicatie eerst

Wil je je merk of organisatie profileren als duurzaam, zet je idealen dan om in de praktijk en begin met je eigen communicatie.

Waardegedreven interne communicatie creëert draagvlak voor diversiteit in je eigen team.

• Inclusieve communicatie is het meest effectief vanuit een divers team.
• Betrek zo nodig externen met een andere achtergrond. Hoeveel diversiteit is er onder de freelancers waarmee je samenwerkt? Ga betekenisvolle partnerschappen aan.

Hoe inclusief zijn je vacatures?

Een divers team start met het aantrekken van verschillende profielen. We zijn ons er niet altijd van bewust, maar met een klassieke vacaturetekst bevat sluiten we onbewust heel wat kandidaten uit. Het zit ‘m, bijvoorbeeld, in de functiebenaming (zoek je een poetsvrouw? Of een poetshulp?) of in bepaalde gedragsverwachtingen (‘je mannetje kunnen staan’ of ‘klinken op een deal’). Met dergelijke formuleringen voelt een hele groep zich al niet aangesproken.

Kan jij nog volgen?

6 aanbevelingen om inclusiever te communiceren

1. Doe je huiswerk: ontdek nieuwe doelgroepen en onderzoek via welke kanalen je hen kan bereiken. Bijv. via diverse influencers, scholen …
2. Gebruik inclusieve taal (zie bijvoorbeeld: De Standaard ‘Het Gevoelig Lexicon’
3. Communiceer ook via pictogrammen en illustraties
4. Toon diversiteit op een eerlijke manier
5. Haal vacatures eens door de genderdecoder
6. Blijf alert met behulp van Inclusive Reminders for Marketeers